SGK Primi Eksik Yatan Kişinin Hakları
Çalışan kişilerin en büyük sorunlarından biri eksik yatırılan sigorta primleridir. Asgari ücretten yatan primler hem çalışanı mağdur etmekte, hem de devlet bu durumdan olumsuz etkilenmektedir.
Çalışanlara ücretlerinin bir kısmı bankadan ödenmekte, bir kısmı ise elden ödenerek sigorta primleri düşük gösterilmekte ve kayıtdışılığın bir örneği karşımıza çıkmaktadır. Oysaki çalışanın aldığı maaşın brüt tutarı hesaplanmalı ve SGK’ya aldığı brüt kazanç üzerinden bildirim yapılmalıdır. Çoğu kez “işsiz kalırım” korkusuyla çalışanlar bu duruma sesini çıkarmamakta ve düşük yatırılan primlere razı olmaktadır. İlerde emekli olduktan sonra ise eksik yatırılan primler nedeniyle emekli maaşları düşük olmaktadır. Bu yazımızda sigortalı çalışanların haklarını, uğradıkları haksız durumlar karşısında nereye başvuracaklarını ve kazanımlarının neler olacağını anlatacağız.
5510 sayılı kanuna uygun olarak işveren, çalışanını sigorta başlangıç tarihinden önce işe giriş bildirgesi ile kuruma bildirmekle yükümlüdür. Yasaya göre işveren işçinin sigorta primini aldığı gerçek ücret üzerinden tam ve eksiksiz olarak ödemek zorundadır. Eksik yatırılan ya da hiç yatırılmayan primlere karşı işçinin iş sözleşmesini derhal feshetme hakkı bulunmaktadır. Sigortalı çalıştığı işte 1 yılını doldurup sigorta primi eksik yattığı için ayrılırsa, kıdem tazminatını alma hakkı vardır. Fakat işçi sözleşmeyi feshettiği için ihbar tazminatı alma hakkı yoktur. Sigorta primi eksik yatanlar, hiç yatmayanlar ya da düşük ücretten gösterilen çalışanlarkonuyla ilgili şikayetlerini Alo 170 Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bilgi Hattı’nı arayıp dile getirebilirler. Bunun sonucunda kurumun denetim ve kontrolle görevli memurları işyerine gelecek ve kendi mevzuatlarınca soruşturma yapacaktır. Elinizde belge olması yararınızadır. Ücret ödenirken imzalanan dökümanlar, ödeme makbuzları, bordrolar bu belgelerdendir. Bu belgelerle sigorta primlerinin eksik bildirildiği anlaşılırsa ücretler düzeltilecek, ayrıca işverene gecikme cezası, gecikme zammı ve idari para cezası verilecektir. Sigortasız çalışanlar konuyla ilgili şikayetlerini Sosyal Güvenlik Kurumu İl Müdürlükleri veya Merkez Müdürlükleri’ne yapmalıdır. Müracaatlar işyerinin bağlı bulunduğu Sosyal Güvenlik İl/Merkez Müdürlüğü’ne yazılı olarak yapılmalıdır.
Şikayet dilekçesine çalışılan yerin ünvanı, adresi, işyerinde hangi aralarda çalıştığı, çalışanın adı soyadı, imzası, T.C kimlik numarası açık adresi eklenmelidir. İşyerinde çalışıyorken yapılan şikayetlerden olumlu sonuç alma ihtimali daha yüksektir. İşçinin fiilen çalıştığı tespit edilmiş olur ve o gün itibariyle sigortası başlar. Çalışanın önceden işyerinde çalıştığı tespit edilirse, geriye dönük 1 yıllık sigortalılığı kazandırılır. Çalışan işyerinden ayrıldıktan sonra şikayetini yaparsa, işyerinde fiilen çalıştığının ispatı ortadan kalkmış olur. Çalışan çalıştığı döneme ait ücret ödemelerini elden almışsa ve elinde ücret ödemelerine dair herhangi bir belge yoksa durumu kanıtlayamaz ve kendisine herhangi bir hizmet kazandırılamaz. İşyeri sahibi de işçiyi sigortalı yapmadığı için karşı karşıya kalacağı cezai yaptırımlardan kaçmak için, çoğu sefer o işçinin kendi işyerinde çalıştığını kabul etmez. Bu durumda işçi mahkemeye başvurarak hizmet tespit davası açmalıdır. 5510 sayılı kanunun 86. maddesine göre aylık prim ve hizmet belgesi işveren tarafından verilmeyen veya çalıştıkları kurumca tespit edilmeyen sigortalılar, çalıştıklarını hizmetlerinin geçtiği yılın sonundan başlayarak 5 yıl içinde iş mahkemesine başvurarak alacaklarını ilam ile ispatlayabilirlerse, bunların mahkeme kararında belirtilen aylık kazanç toplamları ile prim ödeme gün sayıları dikkate alınır.
Av.Ufuk Yeşilgül
Email : info [at] ufukyesilgul.av.tr
