Yurtdışı borçlanmasında ayrıntılar
Bu haftada yurtdışı borçlanmasındaki diğer ayrıntıları ele almaya devam edeceğiz. Türkiye’de sigortalı çalışması bulunan Türk vatandaşlarının sosyal güvenlik sözleşmesi yapılan ülkelerde prim ödemesinin bulunması halinde her iki ülkede geçen prim ödemeleri üzerinden emekli maaşı talep etme hakkı bulunmakta olup bu durumda Türkiye’deki prim gün sayılarının tek başına maaş bağlanmaya yetmemesi halinde toplam prim gün sayısına oranlanan Türkiye’de geçen prim gün sayısı oranlanmış kısmi maaş alabilecektir. Sigortalının Türkiye’deki prim gün sayılarının tek başına maaş bağlanmaya yetmemesi halinde dilerse yurt dışı borçlanması yapmak suretiyle SGK’dan kısmi emekli maaşı almak yerine tam emekli maaşı alabilecektir. Sigortalı önce kısmi emekli maaşı bağlatmış olsa bile daha sonra borçlanma yapmak suretiyle kısmi emekli maaşını tam emekli maaşına çevirebileceği gibi tam emekli maaşı için prim günü yeterli ancak sigortalılık yılı veya yaşı yeterli gelmiyor ise bu şartların sağlanması koşuluyla kısmi emekli maaşı daha sonra tam emekli maaşına dönüşecektir. Türkiye ile sosyal güvenlik sözleşmesi yapmamış olan ülkelerde çalışan sigortalı erkekler ile sosyal güvenlik sözleşmesi yapılmış ya da yapılmamış olan ülkelerde sigortalı çalışması olmasa dahi bu ülkelerde ikamet etmiş olan kadınlar, yurt dışı borçlanması yapmak suretiyle emekli maaşı almaya hak kazanabilirler. Yurt dışı borçlanmasının yapılması, çalışılan veya kadınlar için ikamet edilen sürelerde sanki Türkiye’de prim ödenmiş gibi bir sonuca yol açacaktır.
Örneğin; 1.1.1990 ila 31.12.2009 tarihleri arasında Rusya’da ikamet etmiş olan 1.1.1965 doğumlu ev kadını 1.5.2010 yılında Türkiye’de sigortalı işe girip 10 gün primi ödemiş ise 16 yıl 3 ay borçlanma yapması halinde sigorta başlangıcı 1.2.1994 olarak değerlendirilecek, 20 yıl sigorta, 50 yaş ve 5675 gün prim ödeme koşulu sağlanmış olduğundan emekli maaşı alma hakkını elde edecektir. Almanya sigorta başlangıcı sayılmalıdır Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun E. 2010/10-472, K. 2010/440, T. 29.09.2010 sayılı kararında; sigortalının Almanya’da ilk defa sosyal sigorta giriş tarihinin Türk sosyal sigortalarına giriş tarihi olarak kabulünün isabetli olduğu karara bağlanmıştır. Ancak SGK bunu kabul etmediğinden dolayı ancak dava açılmasıyla mümkün olabilmektedir.
Yurtdışı borçlanma maliyeti
Ödenecek tutar borçlanma yapacak kişi tarafından belirlenmekte olup, asgari ücretle tavan tutar arasında belirlenen matrah üzerinden ödeme yapılabilmektedir.
Bir aylık yurt dışı borçlanması için en az asgari ücretin (1071) yüzde 32’si olan 342,72 TL ödenmesi gerekmektedir. Borçlanma başvurularında tahakkuk ettirilen prim borcunun tebliğ edildiği tarihten itibaren üç ay içinde ödenmesi gerekmektedir. Başvuru tarihi, borçlanma talebine ilişkin dilekçenin kurum kayıtlarına geçtiği tarihtir. Ancak, taahhütlü, iadeli taahhütlü veya acele posta olarak gönderilen yurtdışı borçlanma taleplerinde, dilekçenin postaya verildiği tarih, başvuru tarihi olarak kabul edilir. Yapılan borçlanma başvurularında tahakkuk ettirilen prim borcunun tebliğ edildiği tarihten itibaren üç ay içinde ödenmesi gerekmektedir. Tahakkuk ettirilen borcun tamamını veya bir kısmını ödeyenlerden borçlanmalarının iptal edilmesi için başvuruda bulunanların ödedikleri borçlanma tutarının tamamı faiz uygulanmaksızın Türk Lirası olarak iade edilir.
Kaç Ülke ile İkili Sözleşme Yaptık?
Ülkemiz, 28 ülke ile ikili sosyal güvenlik sözleşmesi imzalamış olup bunlardan 23 tanesi yürürlüktedir. Sözleşmesi yürürlükte olan ülkeler, İngiltere, Almanya, Hollanda, Belçika, Avusturya, İsviçre,Fransa, Danimarka, İsveç, Norveç, K.K.T.C.,Makedonya, Azerbaycan, Gürcistan, Kanada, Kebek, Romanya, Çek, Bosna-Hersek, Arnavutluk, Lüksemburg, Libya ve Hırvatistan’dır.
Sosyal Güvenlik Sözleşmesi imzalanmış olup, henüz yürürlüğe girmemiş olan ülkeler ise Slovakya, Sırbistan, Karadağ, İtalya ve Güney Kore’dir.
3201 Nedir?
Yurtdışı borçlanması, Türk vatandaşlarının yurtdışında yine Türk vatandaşı olarak 18 yaşını doldurduktan sonra geçmiş belirli sürelerinin borçlanılarak, yani bu sürelerin prim karşılığının SGKurumuna ödenmesi yoluyla Türkiye’de geçirilmiş sigortalılık süreleri gibi kabul edilmesidir. Kişilere, borçlandıkları sigortalılık sürelerine istinaden talep etmeleri ve aylık bağlama şartlarını taşımaları halinde aylık bağlanmaktadır. 3201 sayılı Kanuna göre yurt dışında geçen hangi süreler borçlandırılır?
3201 sayılı Kanuna göre aşağıdaki süreler borçlanılabilir:
Sigortalılık Süreleri: Yurtdışında sigortalı olarak çalışılan ya da ikamet haricinde çalışmaya eşdeğer süreler, (isteğe bağlı prim ödeme süreleri, çocuk yetiştirme süreleri, işsizlik ödeneği süreleri vb.) İşsizlik Süreleri: Sigortalılık süreleri arasında veya sonunda bir yıla kadar olan yurtdışında geçen işsizlik süreleri, Ev Kadını Olarak Geçirilen Süreler: Medeni durumlarına bakılmaksızın kadınların sigortalılık süreleri haricinde yurtdışında bulundukları süreleri.
Yurtdışında geçen süreleri borçlanabilmek için başvuru anında hangi şartları taşımak gerekir?
Başvuru anında;
a.)Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmak,
b.)Yazılı talepte bulunmak,
c.)Belirli nitelikte yurtdışı süreleri bulunmak,
ç.)Hizmet sürelerini belgelendirmek şartları gerekmektedir.
Yurtdışı borçlanmanın adımları nelerdir? Başvuru için gereken belgeler temin edildikten sonra, Sosyal Güvenlik Kurumunun ilgili birimine posta yoluyla ya da doğrudan başvuruda bulunulur. SGKurumuna kişi adına borç miktarını tahakkuk ettirdikten sonra iadeli taahhütlü posta yoluyla bilgilendirme yapar. Borcun bilgilendirme tarihinden itibaren 3 ay içerisinde kendilerine bildirilen borcun tamamını SGKurumuna ödemeleri halinde borçlanma işlemleri tamamlanmış olur. 08.05.2008 tarihinden önce yurtdışı borçlanma başvurusunda bulunanlardan; borç tahakkuku ile ilgili işlemleri devam edenler, borç tahakkuku yapılmış olanlar ve tahakkuk ettirilen borçlarının tamamını ödemeyenler borçlarını günlüğü 3,5 Amerikan Doları üzerinden diledikleri zaman ödeyebilirler.
Yurtdışı borçlanmasında ödenecek primlerin alt ve üst sınırları nasıl belirlenir? Günlük borçlanma alt sınırı asgari ücretin günlük tutarının %32’si kadardır. Günlük borçlanma üst sınırı ise asgari borçlanma tutarının 6,5 katıdır.
Sigortalılık başlangıç tarihi nasıl belirlenir?
Kişinin Türkiye’de çalışması varsa: Türkiye’deki çalışmasından önceki sürelerin borçlanılması halinde, Türkiye’deki sigortalılık tarihinden itibaren borçlanılan gün sayısı kadar geriye gidilmek kaydıyla bulunulan tarih sigortalılık başlangıç tarihi olarak belirlenir. Kişinin Türkiye’deki çalışmasından sonraki süreleri borçlanması halinde, sigortalılık başlangıç tarihi, Türkiye’de sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarih olarak belirlenir.
Kişinin Türkiye’de çalışması yoksa:
Sigortalılık başlangıcı, kişinin borçlanmadan dolayı tahakkuk eden tutarın tamamını ödediği tarihten itibaren borçlanılan gün sayısı kadar geriye gidilmek suretiyle hesaplanan tarih olarak tespit edilir. Birden fazla yurtdışı borçlanması yapılması durumunda sigortalılık başlangıç tarihi nasıl belirlenir? Birden fazla yurtdışı hizmet borçlanması yapılması durumunda, sigortalılık süresinin başlangıç tarihi borçlanılan toplam gün sayısı esas alınarak borcun en son ödendiği tarihten borçlanılan toplam gün sayısı kadar geriye götürülerek bulunur.
Borçlanılan süreler hangi sigortalılık statüsünden sayılır?
Yurtdışı borçlanmasına dair süreler, ilgilinin Türkiye’de sigortalılığı varsa borçlanma talep tarihindeki en son sigortalılık statüsü ile aynı kapsamda değerlendirilir. Kişinin Türkiye’de çalışması yok ise 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında geçmiş sigortalılık süresi olarak kabul edilir.
Kesin dönüş ne demektir?
Kesin dönüş, yurtdışı sürelerini borçlandıktan sonra aylık talebinde bulunanların yurtdışındaki çalışmalarının sona ermesini, ikamete dayalı bir sosyal sigorta ya da sosyal yardım ödeneği almamaları durumunu ifade etmektedir. Yoklama belgesinin Sosyal Güvenlik Kurumuna zamanında verilmemesinin sonucu nedir? Yoklama işlemleri sonucunda altı aydan daha uzun süre yurtdışında bulundukları halde, yurtdışında çalışıp çalışmadıklarını ve ikamete dayalı bir sosyal sigorta ya da sosyal yardım ödeneği alıp almadıklarını gösterir belgeleri, 3201 sayılı Kanuna Göre Aylık Alanlara Mahsus Yoklama Belgesi ile birlikte süresi içinde Kuruma vermediği tespit edilenlerin aylıkları, bildirim yapılmaksızın söz konusu belgelerin intikaline kadar durdurulmaktadır.
Yurtdışı hizmetlerini borçlanarak kendisine aylık bağlanan kişiler yurtdışında çalışabilirler mi?
Yurtdışında geçen sigortalılık sürelerini borçlanmak suretiyle kendisine aylık bağlandıktan sonra, aylık alanların yurtdışında çalışmalarının ve sigortadan muaf cüzi çalışmalarının (kısa süreli çalışma) olmaması, ikamete dayalı sosyal sigorta ya da sosyal yardım ödeneği almaması gerekmektedir. Aylık bağlandıktan sonra tekrar yurtdışında yabancı bir ülke mevzuatına tabi çalışılması, ikamete dayalı bir sosyal sigorta ya da sosyal yardım ödeneği alınması halinde bağlanmış olan aylık tekrar çalışmaya başlanan tarihte veya ikamete dayalı bir ödenek alınmaya başlandığı tarihten itibaren kesilir. Sözleşme aylığı alanlar borçlanma hakkına sahip midir? Sözleşmeli ülkede geçen süreleri değerlendirilerek taraflarına Türkiye’den sözleşme aylığı (kısmi aylık) bağlanan sigortalılar, yurt dışı borçlanması yoluyla tam aylıktan eksik kalan sürelerini tamamlama ve bu aylıklarını tam aylığa yükseltme imkanına sahiptir.
Yurt dışı borçlanma başvuru dilekçesi indirmek için tıklayınız
